Η σημασία του δείκτη χρωματικής απόδοσης
(CRI - Colour Rendering Index)
Ιδιαίτερη σημασία κατά το σχεδιασμό του φωτισμού ενός χώρου θα πρέπει να δίνεται στην απόδοση των χρωμάτων των επιφανειών και των αντικειμένων.
Το κριτήριο επιλογής των λαμπτήρων το οποίο χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της ικανότητας απόδοσης των χρωμάτων από το φως το οποίο εκπέμπουν είναι ο δείκτης χρωματικής απόδοσης (CRI-Colour Rendering Index).
Ο δείκτης χρωματικής απόδοσης κυμαίνεται από 0-100 και όσο μεγαλύτερος είναι, τόσο πιο πιστά αποδίδονται τα χρώματα των αντικειμένων του χώρου κι αυτό συμβαίνει γιατί η ακτινοβολία της φωτεινής πηγής καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα του ορατού ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.
Πρότυπη φωτεινή πηγή με δείκτη χρωματικής απόδοσης 100 θεωρείται ο ήλιος.
Ο δείκτης χρωματικής απόδοσης στις τιμές από 90 έως 100 υποδηλώνει εξαιρετική απόδοση χρωμάτων, από 80 έως 90 υποδηλώνει καλή απόδοση χρωμάτων και από 50 έως 80 υποδηλώνει κακή απόδοση χρωμάτων.
Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται οι προτεινόμενες τιμές του δείκτη χρωματικής απόδοσης για διάφορα είδη χώρων και δραστηριοτήτων.
|
Δείκτης Χρωματικής Απόδοσης |
Είδος χώρου ή δραστηριότητας |
|
>90 |
Σύνθεση χρωμάτων, γκαλερί, τυπογραφεία |
|
80-90 |
Σπίτια, εστιατόρια, βιομηχανία υφασμάτων, μουσεία |
|
60-80 |
Γραφεία, σχολεία, ελαφριά βιομηχανία |
|
40-60 |
Βαριά βιομηχανία, διάδρομοι, σκάλες |
|
20-40 |
Εξωτερικοί χώροι |
Βλέπουμε λοιπόν πως ο δείκτης χρωματικής απόδοσης είναι από τα κυριότερα κριτήρια τα οποία καθορίζουν την επιλογή του λαμπτήρα για το φωτισμό ενός χώρου, ειδικότερα όταν πρόκειται για χώρους στους οποίους η πιστή απόδοση των χρωμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντική όπως σε μία γκαλερί.
Οι πηγές φωτός με μεγάλο δείκτη χρωματικής απόδοσης CRI, είναι πολύ σημαντικές για εφαρμογές φωτισμού σε κινηματογραφικά και τηλεοπτικά στούντιο, σε εκθέσεις προϊόντων και έργων τέχνης κτλ.
Η υψηλότερη τιμή του δείκτη χρωματικής απόδοσης είναι 100 και μπορεί να είναι και αρνητική για κάποιες πηγές φωτός.
Οι λαμπτήρες νατρίου χαμηλής πίεσης που χρησιμοποιούνται κυρίως για τον φωτισμό δρόμων, έχουν αρνητικό δείκτη χρωματικής απόδοσης.
Οι λαμπτήρες φθορίου έχουν cri που κυμαίνεται από το 50 για τις απλές λάμπες έως και το 90 για τις λάμπες φθορίου τρι-φωσφορικού τύπου.
Οι λάμπες LED έχουν δείκτη πάνω από 80 ενώ κάποιοι κατασκευαστές έχουν επιτύχει cri έως και 98.
Ένας μέσης κλάσης LED φωτισμός έχει CRI στο όριο των 60-80 και 80-95 για πηγές υψηλές ποιότητας.
Αυτό συμβαίνει, επειδή, σε αντίθεση με τον φωτισμό πυρακτώσεως, το φάσμα λευκού LED δεν είναι πλήρες επειδή λαμβάνεται από συστατικά ενιαίων χρωματικών φασμάτων κάτι που προκύπτει από την δομή του.
Σε φτηνότερες διόδους LED, το λευκό χρώμα προκύπτει ως αποτέλεσμα ανάμειξης του κόκκινου, πράσινου και μπλε φωτός.
Επί το παρόντος στις διόδους LED χρησιμοποιείται φωτοφόρο καθώς και το φαινόμενο φθορισμού, έτσι με αυτό τον τρόπο φτάνουν τα επίπεδα των 90-95 CRI.
Ωστόσο, ο δείκτης χρωματικής απόδοσης δεν πρέπει να συνδέεται με την ποιότητα του φωτισμού, καθώς ανά εφαρμογή είναι διαφορετική η επιθυμητή του τιμή.
Για παράδειγμα στον φωτισμό των δρόμων ο αρνητικός δείκτης είναι επιθυμητός, καθώς η κίτρινη απόχρωση που αποδίδεται στα φωτιζόμενα αντικείμενα καθιστά πιο ξεκούραστη τη νυκτερινή οδήγηση.